Μερικά Ελληνικά βότανα και η χρήση τους

Έχουμε ακούσει κατά καιρούς πολλά και διάφορα για τα βότανα και την επίδρασή τους στην υγεία του ανθρώπου. Τα νέα προϊόντα καλλωπισμού, τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες, έχουν ως βάση τους διάφορα μυρωδικά και βότανα που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επιδρούν σε διάφορους τομείς και είτε επουλώνουν, είτε καταπραΰνουν, είτε θεραπεύουν, είτε γενικότερα συνεισφέρουν με κάποιο τρόπο στον οργανισμό.
Ο μεγάλος γιατρός της Ελληνικής (και όχι μόνο) ιστορίας Ιπποκράτης, χρησιμοποιούσε 256 φυτά για την θεραπεία των ασθενών του. Αρχαίοι πολιτισμοί όπως οι Μάγιας και οι Αιγύπτιοι είχαν δημιουργήσει πολλές αλοιφές και κρέμες τόσο για την επούλωση διαφόρων πληγών, όσο και για θρησκευτικούς και λατρευτικούς σκοπούς. Με άλλα λόγια τα βότανα και τα μυρωδικά έχουν πρωταγωνιστήσει τόσο γευστικά όσο και πολυχρηστικά σε ιατρικό και πολιτισμικό επίπεδο για τους λαούς του κόσμου. Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά σε μερικά βότανα και μυρωδικά με σημαντική παρουσία στον ελλαδικό πολιτισμικό και γεωγραφικό χώρο.

1. Δενδρολίβανο-Αρισμαρί (Rosmarinus Officinalis)

Το Δενδρολίβανο είναι ένα βότανο με χρήση συμβολική αλλά και για λόγους υγείας. Στην πραγματικότητα οι θεωρητικές θεραπευτικές του ιδιότητες, του έδωσαν μια καλή θέση στην θρησκευτική λατρεία των αρχαίων Ελλήνων. 

Αρχικά να σημειώσουμε, ότι η ιδιαίτερη μυρωδιά του αρισμαρί  βρήκε τελετουργική χρήση στην Αρχαία Ελλάδα. Αργότερα όμως οι πρόγονοί μας κατάλαβαν ότι η βρώση του αρισμαρί βελτιώνει την μνήμη, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται ως σύμβολο πιστότητας σε γάμους. Θεωρήθηκε δώρο της Αφροδίτης στους ανθρώπους για τις αφροδισιακές του ιδιότητες. Ένας άλλος μύθος λέει ότι ο Λίβανος ήταν ένας αφοσιωμένος πιστός στη θεά Γαία, όμως κάποιοι βέβηλοι ιερόσυλοι τον σκότωσαν. Η θεά στεναχωρήθηκε τόσο πολύ που τον μεταμόρφωσε σε αυτό το πανέμορφο και πολύ αρωματικό βότανο.

Το δενδρολίβανο θεωρείτε χρήσιμο για τον ζαχαροδιαβήτη, την κολίτιδα, την δυσπεψία, τις ζαλάδες, την βελτίωση του κυκλοφορικού, και την τόνωση των νεύρων. 

Αν ρίξουμε δύο μικρές κουταλιές αρισμαρί σε ένα λίτρο κρασί και το αφήσουμε ένα εικοσιτετράωρο, το αποτέλεσμα είναι ένα ποτό με πολύ θετική επίδραση στην όραση και την καρδιά. 

Τα φαγητά που μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε είναι αμέτρητα. Στην Κρήτη το βάζουν με τους χοχλιούς (σαλιγκάρια) στο τηγάνι, ενώ στο ψητό και στο τηγανιτό ψάρι δίνει μια ξεχωριστή και ιδιαίτερη γεύση. 

2. Δάφνη (Laurus Nobilis)

Είναι σε όλους γνωστό ότι η δάφνη ήταν το φυτό με το οποίο οι Έλληνες έφτιαχναν το στεφάνι των νικητών στα αθλήματα των ολυμπιακών αγώνων. Ήταν συνώνυμο της δόξας, της ανδρείας, και του ηρωισμού. Το δένδρο ήταν αφιερωμένο στον θεό Απόλλωνα και είχε τέτοια βαρύτητα, που επικρατούσε το πιστεύω ότι αν κάπου ξεραινόταν μια δάφνη, προμηνυόταν μεγάλο κακό.   

Κατά τον Ιπποκράτη η δάφνη χρησιμεύει σε καταστάσεις υστερίας (επιτέλους)  και για την διευκόλυνση  στον τοκετό. Σήμερα χρησιμοποιείται ως δυναμωτικό για την ρίζα των μαλλιών αλλά και για να τα κάνει πιο σκούρα. 

Στα παλαιότερα χρόνια ήταν απαραίτητο συστατικό για την διατήρηση και τον αρωματισμό των αποξηραμένων φρούτων, όπως οι σταφίδες και τα σύκα. Σήμερα οι νοικοκυρές και οι σεφ την βάζουν σε κόκκινες σάλτσες που συνοδεύουν όσπρια ή κρέας.

3. Μάραθο (Foeniculum Vulgare)

Το μάραθο οφείλει το όνομά στο Μαραθώνα, όπου και φύτρωνε σε αφθονία. Oι αρχαίοι Έλληνες το αποκαλούσαν «μάραθρον» και το θεωρούσαν σύμβολο επιτυχίας, ενώ ο Πλίνιος πίστευε ότι τα φίδια έτρωγαν μάραθο για να αλλάζουν δέρμα. Ο Διοσκουρίδης έλεγε πως για όσους έχουν προβλήματα ούρησης, το μάραθο αποτελεί πολύ καλό διουρητικό. Επίσης θεωρείται   εξαιρετικό αντίδοτο κατά του δηλητηρίου μανιταριών. Τέλος ο Ιπποκράτης πίστευε ότι είναι εξαιρετικό αναλγητικό για τους πόνους της μήτρας και πολύ καλό για την σύλληψη.  

Στην σύγχρονη ιατρική γίνεται συχνή χρήση μάραθου σε εκχυλίσματα που αφορούν τους πόνους των ματιών, την κυστίτιδα και τα αρθριτικά. Προφυλάσσει από τη γρίπη και το βήχα, ενώ θεωρείται ότι αυξάνει το γάλα του θηλασμού στις μητέρες. 

Στην μαγειρική εκτός από σαλάτες γίνεται συχνά γιαχνιστό, μπαίνει σε πίτες, και αρωματίζει θαλασσινά.

4. Φασκόμηλο (Salvia Fruticosa)

 Οι Κινέζοι αποκαλούν το Φασκόμηλο, Ελληνικό βραστάρι. Στις αρχές της άνθησης του Ελληνικού εμπορίου, οι Κινέζοι αντάλλασσαν δύο κιβώτια τσάι για ένα κιβώτιο φασκόμηλο. Ο Ιπποκράτης, ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός αναγνώριζαν τις θεραπευτικές του ιδιότητες και το συνιστούσαν στο κρυολόγημα και πνευμονικές παθήσεις.

Σήμερα το βλέπουμε να χρησιμοποιείται σε παθήσεις όπως τη λαρυγγίτιδα και την αμυγδαλίτιδα, αλλά και περιπτώσεις όπως την αναιμία και την υπόταση.

Στην μαγειρική είναι περισσότερο γνωστό για την χρήση του στο ψήσιμο ψαριών, όμως στην Σλοβενία για παράδειγμα χρησιμοποιείται και σε αρκετά γλυκά. Βέβαια η πιο γνωστή χρήση του είναι σε μορφή αφεψήματος. 

5. Δικταμο (Origanum Dictamus)

Το δίκταμο είναι ένα φυτό που κυριαρχεί στην Κρήτη. Για αυτό και τα περισσότερα στοιχεία σχετικά με την ονομασία του προέρχονται από την μεγαλόνησο, με χαρακτηριστικότερο εκείνο που θέλει να είναι σύνθετη λέξη από το Δίκτη (το βουνό Ψηλορείτης) και το Θάμνο.

Στο αρχαιοελληνικό δωδεκάθεο εκπροσωπούνταν από την Άρτεμη, ενώ λόγω της ευρείας χρήσης του στην αρχαιότητα, κατά της δυστοκίας η Κρητική θεά των τοκετών Ειλυθεία ήταν στεφανωμένη με δίκταμο. 

Ο δίκταμος είναι επουλωτικό τραυμάτων και πολύ καλό αντισηπτικό. Οι κυνηγοί της αρχαίας Ελλάδας παρατήρησαν ότι οι πληγωμένες κατσίκες έτρωγαν μεγάλες ποσότητες από δίκταμο και επούλωναν τις πληγές τους. Είναι ηρεμιστικό, κάνει πολύ καλό στο στομάχι, τον πονοκέφαλο και τις αλλεργίες.

Όπως εύκολα καταλαβαίνετε η φύση μπορεί να μας παρέχει όλα όσα χρειαζόμαστε. Φυσικά και δεν προτείνουμε να πιάσετε τα βουνά, αλλά σίγουρα το να δώσετε περισσότερη διατροφική ποικιλία στην καθημερινότητά σας, θα σας κάνει πολύ καλό. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο πως η ελληνική κουζίνα είναι μια από τις καλύτερες όσον αφορά τις διατροφικές της αξίες. Ο Brillan Savarin είπε κάποτε πως το μέλλον το εθνών εξαρτάται από την διατροφή του. Τι πιο αληθινό άραγε;